Beleid
Equal Pay Day:
werk maken van de uitvoering van de loonkloofwet
Al in 2005, bij de allereerste Equal Pay Day, vroegen zij-kant en het ABVV om concrete maatregelen om de loonkloof structureel aan te pakken. Wetten zijn immers belangrijke instrumenten om de loonverschillen tussen vrouwen en mannen weg te werken, bijvoorbeeld door werkgevers te verplichten intern een transparant loonbeleid te voeren of een jaarlijks loonkloofrapport over het bedrijf op te stellen.
Na acht jaar Equal Pay Day-campagnevoeren en de eis voor een wettelijke regeling om de loonkloof te verkleinen, haalden we in 2012 een belangrijke slag thuis in de strijd tegen de loonkloof. Op initiatief van onder meer volksvertegenwoordiger Maya Detiège werd op 8 maart 2012 de ‘wet ter bestrijding van de loonkloof tussen vrouwen en mannen’ gestemd in de Kamer. Ze biedt werknemersvertegenwoordigers een aantal instrumenten om komaf te maken met de loonkloof op sectoraal en ondernemingsniveau.
De wet introduceerde vier nieuwigheden:
- de weergave van de loongegevens van vrouwen en mannen in de sociale balans van het bedrijf;
- de analyse van zijn bezoldigingsstructuur en een eventueel actieplan;
- het gebruik van genderneutrale functiewaarderingen en -classificaties;
- de aanstelling van een bemiddelaar binnen de bedrijven.
De loonkloofwet mist tanden
Na bijna tien jaar blijkt duidelijk dat er heel wat schort aan de correcte toepassing van de wet. België mocht dan, eerder dan IJsland, de eerste zijn om een loonkloofwet in te voeren, maar in tegenstelling tot IJsland wordt bij ons niet gerapporteerd, gecontroleerd én gesanctioneerd. En terwijl in IJsland de werkgever moet bewijzen dat hij/zij niet discrimineert, moet in België de werknemer aantonen dat hij/zij gediscrimineerd wordt. Ons land voorziet niet in een bescherming voor die werknemer en ook niet voor de bemiddelaar.
Bovendien toont onderzoek dat er vooral op het niveau van de ondernemingen onvoldoende gehoor wordt gegeven aan de wet. Enerzijds ondervinden ondernemingen moeilijkheden bij het opstellen van de verplichte loonverslagen, anderzijds volgen op de verplichtingen weinig tot geen controles of sancties. Tot slot voorziet de wet geen maatregelen voor kleine ondernemingen of de openbare sector en zijn weinig maatregelen gericht op loontransparantie op bedrijfsniveau.
Het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen formuleerde daarom een reeks aanbevelingen om de kwaliteit van de gegevens te verbeteren en om ondernemingen en sectoren beter te ondersteunen. Zo zou de rol van de bemiddelaar kunnen opgenomen worden door een (versterkte) arbeidsinspectie. Loonverslagen zijn gemakkelijker in te vullen door ondernemingen als de modelformulieren worden aangepast met geautomatiseerde gegevens. Kwaliteitsvolle modellen en handleidingen kunnen dan weer helpen bij het interpreteren van deze gegevens en het opstellen van actieplannen. Versterkte controles en duidelijke en proportionele sancties moeten zowel sectoren als ondernemingen aanzetten tot het respecteren van de maatregelen. Ook moet een debat rond loontransparantie op gang gebracht worden, België werd door Europa reeds op de vingers getikt omdat deze transparantie niet gewaarborgd is.
Beleidsinitiatieven dankzij Equal Pay Day
Equal Pay Day groeit stilaan uit tot een begrip. Onze eerste doelstelling, namelijk een bewustmakingseffect realiseren bij het grote publiek, is gegroeid dankzij de jaarlijkse inzet van talloze vrijwilligers, militanten en beleidsmensen. Equal Pay Day© is dit jaar aan zijn 9e editie toe en krijgt steeds meer navolging, niet alleen in België. Verschillende politici dienden wetsvoorstellen en resoluties in, en ook op regeringsniveau werden initiatieven genomen om discriminatie inzake verloning bespreekbaar, bewijsbaar en verbeterbaar te maken. We pleiten ervoor dat deze initiatieven vertaald worden in maatregelen die zowel op korte als lange termijn de loonkloof verkleinen en oplossen.
Beleidsinitiatieven in België
- 2005 Wetsvoorstel tot bevordering van de gelijke kansen voor mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt (Fatma Pehlivan, 18/11/05, Senaat 3-1439/1). Om het gelijke kansenbeleid in ondernemingen te stimuleren. (Klik hier om het volledige wetsvoorstel te lezen.)
- 2005 Voorstel van resolutie betreffende de gelijke verloning van vrouwen en mannen (Margriet Hermans en Stéphanie Anseeuw, 4/05/2005, Senaat 3-1180). De regering wordt gevraagd om de sociale partners een resultaatsverbintenis op te leggen om binnen drie jaar de discriminatie inzake functieclassificatie weg te werken.
- 2005-2006 Conferentie Vrouwen en Pensioenen op initiatief van minister van Pensioenen Bruno Tobback.
- 2006 Wetsvoorstel strekkende tot gelijkstelling van de lonen tussen mannen en vrouwen, tussen allochtone en autochtone werknemers en tussen werknemers met en zonder handicap (Inga Verhaert e.a., 14/06/2006, Kamer DOC 51 2550/001). Dit voorstel verplicht werkgevers om alle loongegevens systematisch bij te houden en vakbonden en inspectie in staat te stellen om bij een vermoedelijke discriminatie deze gegevens op te vragen en in te kijken. (Klik hier om het volledige wetsvoorstel te lezen.)
- 2006 Beleidsnota “gelijke kansen op de arbeidsmarkt” van de minister van Werk benadrukte de invoering van sekseneutrale functieclassificaties als een prioriteit. Naar aanleiding van EPD 2007 heeft hij een concrete checklist hiervoor ingevoerd.
- 2006 Beleidsnota van de minister van Gelijke Kansen benadrukt het belang van de ontwikkeling van een label gelijkheid-diversiteit en initieert ook i.s.m. het Instituut voor de Gelijkheid V/M een werkvergadering over de doeltreffendheid van de wetgeving rond gelijk loon (18 april 2006).
- 2006 Website kenuwpensioen.be op initiatief van minister van Pensioenen Bruno Tobback om je pensioen te berekenen.
- 2006 Equal Pay Day op 31 maart en de Ministerraad kondigde aan dat er concrete maatregelen voor de aanpak van de loonkloof zouden voorgesteld worden op de ministerraad van 17 mei 2006. De voorgestelde maatregelen werden opgenomen in een nota aan de Ministerraad van 19 mei 2006 “Diversiteit op de arbeidsmarkt: De talenten benutten”. Dit leidde o.m. tot het eerste officiële loonkloofrapport (maart 2007).
- 2006-2007 Actieplan 2006-2007 “10 werven” van de Ministerraad waarin het wegwerken van de onaanvaardbare verschillen in verloning tussen mannen en vrouwen wordt opgenomen als actie.
- 2007 Loonkloofrapport van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen. Op initiatief van Christian Dupont, minister van Gelijke Kansen.
- 2007 Checklist sekseneutraliteit bij functiewaardering en –classificatie. Initiatief van Peter Vanvelthoven, minister van Werk.
- 2007 Resolutie Olga Zrihen ingediend op 31 januari ’07 (Klik hier om het volledige wetsvoorstel te lezen).
- 2007 M/V United. Initiatief van Kathleen Van Brempt met maatregelen om de loopbaankloof aan te pakken.
- 2008 Wetsvoorstel strekkende tot gelijkstelling van de lonen tussen mannen en vrouwen, allochtone en autochtone werknemers en werknemers met en zonder handicap (Maya Detiège en Dalila Douifi, 9/01/2008, Kamer DOC 52 0661/001). Dit wetsvoorstel van 2006 werd voor de tweede keer ingediend.
- 2010 Vlaams actieplan ‘Bestrijding loopbaankloof mannen-vrouwen’. Initiatief van Minister Pascal Smet naar aanleiding van de persconferentie Equal Pay Day te Brussel op 24/2/2010. Gerichte acties om partners te responsabiliseren wanneer een van hen beslist om deeltijds te gaan werken of uit de arbeidsmarkt te treden.
- 2012 Goedkeuring wetsvoorstel ter bestrijding van de loonkloof in België in de Kamer op 8 maart, Internationale Vrouwendag.
- 2014 Publicatie van de uitvoeringsbesluiten van de loonkloofwet in het Staatsblad. Op 15 mei 2014 verschenen in het Staatsblad het koninklijk en ministerieel besluit met de details en modellen van het analyseverslag dat moet worden opgemaakt. Op 21 mei 2014 is het koninklijk besluit verschenen met de bevoegdheden en vereiste competenties die de bemiddelaar moet hebben om de functie van aanspreekpunt te kunnen uitoefenen.
Beleidsinitiatieven in Europa
- 2005 Amendement op de sociale agenda 2006-2010 voor de Europese Unie van Anne Van Lancker. Voorstel voor jaarlijkse Europese Dag “gelijk loon voor gelijk werk” telkens op 31 maart.
- 2006 Promotie van Equal Pay Day als goede praktijk op de Europese conferentie in mei 2006 “Closing the genderpay-gap”
- 2006 Promotie van Equal Pay Day als goede praktijk in het expertenrapport van de Europese Commissie
- 2007 Equal Pay action day op 22 februari 2007. Georganiseerd door de vrouwenorganisatie van de Europese socialistische partijen (PES) om aandacht te vragen voor de gemiddelde loonkloof in Europa.
- 2008 Resolutie van het Europees Parlement met, op inititatief van Anne Van Lancker, aanbevelingen aan de Commissie over de toepassing van het beginsel van gelijke beloning voor mannen en vrouwen, waaronder de organisatie van een Europese Equal Pay Day.
- 2008 Rapport ‘Equality between women and men -2008’ van de Europese Commissie dat gewijd is aan de loonkloof. Hierin lees je de laatste ontwikkelingen, de beleids- en wetgevingsinitiatieven en de uitdagingen voor Europa op dit vlak. Je kan het hier integraal downloaden.
- 2009 De Europese Commissie lanceert een campagne om mensen bewust te maken van de loonkloof of ‘Gender Pay Gap’: http://ec.europa.eu/equalpay. Op deze website vind je ook een filmpje van de Europese Commissie over Equal Pay Day in België.
- 2010 De Europese Commissie presenteert ‘Strategy for equality between women and men’, haar programma voor de gelijkheid tussen vrouw en man tijdens de periode 2010-2015. Een van de beleidsprioriteiten is “Equal pay for equal work and work of equal value.”
- 2011 De eerste Europese Equal Pay Day wordt op 5 maart 2011 gehouden. De Europese Commissie berekent de loonkloof op basis van de gemiddelde bruto-uurlonen van vrouwen en mannen in de EU. Ze bedroeg toen 17,5%.
- 2012 Het Equality Pays Off project gaat van start. De Europese Commissie wil hiermee bedrijven sensibiliseren over de loonkloof, haar oorzaken en gevolgen. Ze ontwikkelt vormingen en hulpmiddelen zodat bedrijven de loonkloof kunnen aanpakken.
- 2013 Het eerste Business Forum wordt op 21 maart in Brussel georganiseerd. De focus van dit eerste Business Forum ligt op het aanpakken van de oorzaken van de loonkloof.
Initiatieven binnen het Sociaal overleg
- 2005 ABVV website www.mijnloon.be om te informeren, taboe rond loonvorming te doorbreken en mensen te informeren en loongegevens te verzamelen.
- 2007-2008 Interprofessionele Akkoorden waarin bedrijven en sectoren opnieuw opgeroepen om hun functieclassificatie te toetsen op genderneutraliteit en indien nodig de nodige correctie aan te brengen.
- 2008 Collectieve arbeidsovereenkomst nr. 25 ter van 9 juli 2008 tot wijziging van de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 25 van 15 oktober 1975 betreffende de gelijke beloning voor mannelijke en vrouwelijke werknemers.
- EVA-project i.s.m. het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen: onderzoek naar de effecten van analytische functieclassificatie op het loon.